Dronefotografie
Naar schatting telt Nederland dit jaar tussen de 100.000 en 200.000 dronebezitters. Het aantal drones waarmee commercieel mee gevlogen wordt, ligt rond de 2.000 (bron).
Het vliegen met drones is, zowel voor commerciële als hobbymatige doeleinden, aan regels gebonden. Je maakt immers deel uit van het luchtverkeer. De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) waarschuwde in 2019 al voor de gevaren van drones, nadat het in 2018 zeven keer op het nippertje goed ging, waarbij in vijf gevallen een passagiersvliegtuig betrokken was (bron).
Fotograferen en filmen met drones bieden je niet alleen de mogelijkheid om vanuit geheel andere perspectieven beelden te maken, je kunt ook op plaatsen komen waar je als persoon niet of moeilijk kunt komen. Het is niet voor niets dat het aantal dronebezitters stijgt. Je kunt ontzettend leuke beelden maken met een drone, maar ik begin deze blog met een stukje regelgeving.
Regelgeving
Dronepiloten die voor een commercieel doeleind vliegen, moeten in het bezit zijn van een ROC (Remotely Piloted Aircraft System Operator Certificate) of ROC-Light vergunning. Het onderscheid daarin wordt gemaakt op basis van het gewicht van de drone. Voor een ROC-Light certificaat mag de drone maximaal 4 kg. wegen. Omdat de meeste dronefotografen vliegen met een drone die valt in die categorie, zal ik daar meer over vertellen. Ik heb zelf ook een ROC-Light certificaat.
Voor commerciële vluchten zijn de belangrijkste regels:
- Vlieghoogte: maximaal 50 meter boven land en water
- Vliegafstand vanaf piloot: maximaal 100 meter
- De drone moet altijd in het zicht blijven van de piloot
- Minimale afstand van wegen, aaneengesloten bebouwing, mensen en obstakels: 50 meter
- Minimale afstand van ongecontroleerde vliegvelden: 3 km., tenzij je toestemming hebt van de exploitant of ontheffinghouder
- Je mag als piloot niet onder invloed zijn van alcohol, drugs of andere. middelen die invloed (kunnen) hebben op het reactievermogen
- De drone moet ingeschreven zijn in het luchtvaartregister en een PH nummer hebben
- Je mag niet vliegen in gecontroleerde luchtruimtes
Voor niet-commerciële vluchten gelden op sommige vlakken iets andere regels:
- De maximale hoogte van land of water mag 120 meter zijn i.p.v. 50 meter
Verder is nog belangrijk te weten dat je mag vliegen van 15 minuten voor zonsopkomst tot 15 minuten na zonsondergang, het zicht minimaal 1.500 meter moet zijn en de weersomstandigheden dusdanig moeten zijn dat het veilig is om te vliegen.
Meer over het verschil in regelgeving tussen de ROC en ROC-light vergunningen kun je hier lezen.
Meer over de regelgeving van de ROC-light vergunning kun je hier lezen.
Daarnaast kunnen lokaal nog aanvullende regels gelden. Zo is bij toeristische trekpleisters steeds vaker een verbod op dronevluchten ingesteld
Dan nog een laatste opmerking over regelgeving. Per 31 december 2020 verandert de wetgeving en worden de regels in de EU gelijkgetrokken. Meer daarover kun je o.a. hier lezen.
Interessant is dat je vanaf 1 januari met drones lichter dan 250 gram, zoals de nieuwe DJI Mavic Mini, ook mag vliegen boven bebouwing en mensenmassa’s.
Over drones
Drones heb je in vele soorten en maten, en van vele merken. In 2019 was van het aantal geregistreerde drones, 85% van het merk DJI (bron).
De prijsklassen van drones lopen sterk uiteen. Een hobbydrone met camera koop je al voor € 80 bij bol.com. Wil je echter, als serieuze hobbyfotograaf, aan de slag met dronefotografie, dan kom je al snel in een iets hogere prijsklasse. DJI maakt drones in verschillende prijsklassen, van de Mavic Mini die ca. € 500 kost tot de Inspire die richting de € 10.000 gaat. De Mavic serie van DJI biedt een aantal goede drones die redelijk betaalbaar zijn, handzaam bovendien en een goede camera bevatten. De Mavic Zoom heeft, zoals de naam al doet vermoeden, een zoomlens. Een overzicht van het aanbod van drones vind je o.a. hier.
Een aantal zaken zijn van belang bij de aanschaf van een drone, afgezien van je eigen budget.
Het gewicht van de drone
Hoe lichter de drone, hoe instabieler hij in de lucht hangt bij meer wind. Drones kun je onderverdelen in drie categorieën: de micro-drones met een gewicht lichter dan 1 kg., de mini-drones met een gewicht tussen de 1 en 4 kg. en alle drones zwaarder dan 4 kg. Een micro-drone is handig om mee te nemen op reis vanwege het handzame formaat, maar zal minder stabiel in de lucht hangen als het harder waait. Een drone van tegen de 4 kg. is groter en minder handzaam, maar wel meer bestand tegen wat hardere wind.
De accuduur
Goedkopere drones hebben vaak een wat kortere accuduur. Een accuduur van 10 minuten is niet zo handig als je een hele vlucht moet maken en ook nog de juiste compositie moet zoeken, de camera moet instellen en de daadwerkelijke beelden moet maken. Bovendien, bij meer wind zal de drone meer van de accu vergen dan bij windstil weer. Een accuduur van 30 minuten is al een stuk handiger.
Hou er rekening mee dat een accu na verloop van tijd inboet op capaciteit en vluchtomstandigheden altijd invloed hebben op de accuduur.
De controller
Je hebt drones waarbij de controller zowel de drone bedient, alsook het scherm heeft waarmee je de videoconnectie hebt. Er zijn ook drones met een controller waarbij je je smartphone connect aan de drone om zodoende beeld te verkrijgen. Beide opties zeggen niet zoveel over de kwaliteit of mogelijkheden, het is met name persoonlijke voorkeur die hierin meespeelt. Ik heb altijd gevlogen met drones waarbij ik mijn smartphone nodig had en heb dat nooit als een probleem ervaren. Een tip is wel om je telefoon even op vliegtuigmodus te zetten, zodat je niet tijdens je vlucht gebeld wordt.
De camera
Als dronefotograaf zijn de specificaties van de camera die onder de drone hangt natuurlijk ontzettend belangrijk. Let hierbij op de beeldresolutie, de instellingsmogelijkheden van de belichting en de kwaliteit van het objectief zelf. Er zijn tegenwoordig ook drones met een zoomlens, wat zeker handig kan zijn als je niet te dicht bij je onderwerp wil vliegen en het biedt je nog meer mogelijkheden om je compositie te bepalen.
De mogelijkheid om te filmen in 4K is zeker een pluspunt, maar vraag je wel af of het doorslaggevend moet zijn in je keuze voor de drone. Film je veel en heb je de apparatuur en software om de beelden goed te monteren in 4K, dan is het een absolute pre, maak je echter vooral foto’s, let dan meer op de specificaties voor fotografie.
Mijn eigen ervaring
Ik vlieg zelf tegenwoordig met een DJI Mavic 2 Pro. Een fijne handzame drone die gemakkelijk mee te nemen is en niet te zwaar is. Hiervoor heb ik ook gevlogen met een DJI Inspire 1 Pro met een Zenmuse X5 camera. Een drone in een segment boven de Mavic. De eerste drone waarmee ik vloog was een DJI Phantom 3 Pro.
Het vliegen met een drone
Als je net een drone hebt aangeschaft, kom je al snel in de verleiding om meteen naar mooie locaties te gaan en je beoogde fantastische foto’s te gaan maken. Ik raad je aan om eerst te gaan leren vliegen met je drone. Ik geef je graag een aantal tips vanuit mijn eigen ervaring:
- Controleer, voordat je überhaupt je drone aanzet, of alle onderdelen nog intact zijn.
- Controleer of je wel mag vliegen op je beoogde locatie. Daarvoor zijn diverse apps te downloaden waarin de no-fly-zones zijn weergegeven
- Start altijd met een volle accu en zorg ervoor dat je minimaal één volle reserve accu bij je hebt.
- Zorg er ook voor dat je controller en, indien nodig, je smartphone opgeladen zijn.
- Als je de drone en de controller aan hebt gezet en beide apparaten met elkaar verbonden zijn, controleer dan of er voldoende GPS signaal is, of de accu inderdaad vol is en de camera beeld uitzendt naar de controller. In veel dronesoftware zit informatie ingebouwd over waar je wel en niet mag vliegen en zul je dus een waarschuwing krijgen als je drone zich in een gebied bevindt waar je niet mag vliegen.
- Als alles naar behoren lijkt, stijg dan een paar meter op en controleer of de drone naar behoren reageert. Dus, stijg en daal een stukje, roteer beide kanten op, zwenk een keer naar rechts en links en ga een keer naar voren en naar achteren. Pas als je zeker weet dat alles naar behoren werkt, ga je starten met je vlucht.
- Vlieg terug naar je landingsplek bij een accuduur van 25%. Dat lijkt veel, maar zeker bij veel wind wil je zeker weten dat je accu voldoende capaciteit over heeft om de afstand te overbruggen. Veel drones geven ook een signaal bij een bepaalde accuduur dat je beter terug kunt vliegen naar de basis.
- Net als dat je bij het besturen van een auto de voertuigbeheersing moet leren, moet je ook leren je drone te beheersen in de lucht. Dat kun je doen door figuren te gaan vliegen in de lucht, zoals een vierkant en een acht. Hierdoor leer je vloeiend te vliegen op zicht. Zeker als je filmbeelden maakt, zul je vloeiende vliegbewegingen moeten kunnen maken. Oefen dat dus ook.
- Hoger is niet beter. Bij je eerste vlucht ben je al snel geneigd zo hoog als mag te gaan vliegen, maar je zult gaandeweg leren dat je een drone ook goed in kunt zetten voor beelden op misschien maar een meter hoog.
Neem dus de tijd om het vliegen onder de knie te krijgen. Bij fotografie is het makkelijker omdat je voor een foto toch stil moet hangen in de lucht. Filmen vraagt echter een enorme vliegbeheersing en dat leer je alleen maar met veel geduld en veel oefening.
Fotograferen met een drone
Als je voor het eerst in de lucht hangt met de drone is het net alsof je in een nieuw gebied komt en ben je vooral om je heen aan het kijken wat je allemaal ziet, zo is mijn ervaring. Ook al is dat in een voor mij heel erg bekende omgeving.
Compositie en perspectieven
Fotograferen vanaf de grond is veel makkelijker, omdat we zelf van nature ook op de grond staan en vanuit dat perspectief naar de wereld om ons heen kijken. Compositie bepalen vanuit de lucht is echt heel anders dan vanaf de grond, zul je merken. Maar het geeft je zoveel meer mogelijkheden dat het de uitdaging, in mijn optiek, zeker waard is. Voor het fotograferen met een drone pas je uiteraard dezelfde compositieregels toe als met ‘gewone’ fotografie. Een drone biedt je echter het voordeel om vanuit andere perspectieven je onderwerp te benaderen. Ik benoem er een aantal:
Birds eye
De term zegt het eigenlijk al. Het birds eye perspective, of vogelperspectief, houdt in dat je je onderwerp van bovenaf benaderd en fotografeert. Dat hoeft niet per se een beeld te zijn waarbij je loodrecht naar beneden kijkt.
Het vogelperspectief is veelgebruikt wanneer je een onderwerp wat zich op de grond bevindt, wil weergeven in zijn natuurlijke omgeving.
We kijken neer op het onderwerp, maar verliezen de horizon niet uit het oog: vogelperspectief.
Urk vanaf het IJsselmeer.
DJI Mavic 2 Pro, ISO: 200, diafragma: f/7.1, sluitertijd: 1/120 sec.
Landscape
Ook met een drone kun je natuurlijk gewoon landschapsfoto’s maken. Het voornaamste verschil is dat de kijkhoogte hoger ligt dan de lengte van de mens (al kun je ook op ooghoogte gaan vliegen). Het voornaamste verschil met het vogelperspectief is dat je hierbij ook de lucht een duidelijke rol laat spelen in je foto en het niet per se alleen om een onderwerp gaat wat zich op de grond bevindt. Je onderwerp bevindt zich voor je uit, in plaats van direct beneden je.
Een foto die bijna vanaf de grond genomen had kunnen zijn, een typische landschapsfoto, behalve dat je het landschap toch van bovenaf ziet.
Ploegen met oldtimers bij Swifterbant.
DJI Mavic 2 Pro, ISO: 200, diafragma: f/8, sluitertijd: 1/640 sec.
Top-down
Bij dit perspectief kijk je van bovenaf loodrecht naar beneden, naar je onderwerp. Je kunt hiermee onderwerpen en structuren in beeld brengen die je vanaf de grond niet ziet, maar dit perspectief leent zich ook heel goed voor abstracte fotografie. Denk bijvoorbeeld aan het lijnenspel op een pas geploegd perceel land.
Loodrecht naar beneden. Door wat hoger te gaan vliegen krijgt de foto een bepaalde abstractie mee.
Perceel bollen bij Nagele.
DJI Mavic 2 Pro, ISO: 200, diafragma: f/5.6, sluitertijd: 1/500 sec.
Verder kun je met een drone ook prima panoramafoto’s maken. De meeste DJI drones hebben in de app waarmee je de camera bedient, ook al een functie zitten die de foto’s automatisch stitcht zodat je dat niet achteraf met software hoeft te doen. Ook 360° foto’s zijn mogelijk.
De genoemde perspectieven zijn uiteraard ook van toepassing op het maken van filmbeelden. In de meeste app-versies van DJI zit ook de mogelijkheid om een timelapse of hyperlapse video te maken
Belichtingsinstellingen
In beginsel gelden voor dronefotografie geen andere regels voor de belichtingsinstellingen dan bij ‘gewone’ fotografie. Toch zijn er een aantal dingen om rekening mee te houden.
ISO-waarde
De ISO-waarde is de lichtgevoeligheid van de sensor. Hoe hoger de ISO-waarde, hoe gevoeliger de sensor is voor licht. Bij weinig licht zul je de ISO-waarde dus hoger zetten dan op een mooie zonnige middag. Maar bij een hogere ISO-waarde heb je ook meer kans op ruis op de sensor, en dus op de foto. Ruis geeft je foto een korrelig beeld. Ruis is achteraf wel te reduceren met bewerkingssoftware, maar toch wil je je originele beeld al zo optimaal mogelijk hebben. Soms zul je echter moeten afwegen wat belangrijker is.
Nieuwere sensors kunnen steeds beter overweg met hogere ISO-waardes gelukkig, maar er blijven beperkingen aan kleven.
Omdat je met een drone alleen bij daglicht mag vliegen en niet bij hevige regen of dichte mist, zul je nooit extreem hoge ISO-waardes nodig hebben.
Sluitertijd
De sluitertijd is de tijd die de sluiter open staat en licht doorlaat wat op de sensor valt. Hoe langer de sluitertijd, hoe meer licht er doorheen gelaten wordt. Hoe korter de sluitertijd, hoe minder licht er doorheen gelaten wordt.
Bij dronefotografie heb je een extra factor om mee te nemen in de keuze voor de sluitertijd: namelijk de wind. Hoe meer wind er staat, hoe minder stabiel je drone in de lucht zal hangen. Een te lange sluitertijd geeft dan ongewenste bewegingsonscherpte in je foto.
Bij bewegende onderwerpen die je scherp op de foto wil hebben, zul je een wat kortere sluitertijd nodig hebben. Wil je het onderwerp juist wat beweging meegeven, dan kies je voor een iets langere sluitertijd. Het is altijd uitproberen wat het gewenste effect geeft.
Diafragma
Het diafragma is de opening van de lens, waardoor het licht naar binnen komt. Hoe groter de opening, hoe meer licht er doorgelaten kan worden, hoe kleiner de opening, hoe minder licht. Hoe lager de waarde, hoe groter de opening van het diafragma en vice versa.
Bij ‘gewone’ fotografie gebruik je het diafragma voor twee dingen: de belichting en de scherptediepte. Immers, hoe groter het diafragma, hoe minder scherptediepte je hebt, vooral bij veel millimeters en bij macrofotografie.
Bij dronefotografie is er eigenlijk altijd sprake van groothoekfotografie en speelt scherptediepte niet of nauwelijks een rol. Daarom is de diafragmawaarde alleen van belang voor de belichting. Wees niet te snel geneigd om het diafragma standaard zo groot mogelijk te zetten. Veel objectieven geven het scherpste resultaat bij een diafragma rond de f/8. Ga pas voor een groot diafragma als de omstandigheden en je onderwerp en compositie dat vereisen, kies anders voor een gemiddeld diafragma. Bij heel veel licht zul je kiezen voor een wat kleiner dan gemiddeld diafragma.
Panoramafoto, automatisch gestitcht in de app van DJI.
Het IJsselmeer tussen Swifterbant en Lelystad.
DJI Mavic 2 Pro, ISO: 100, diafragma: f/7.1, sluitertijd: 1/1000 sec.
Ook deze panorama is automatisch gecreëerd in de app van DJI.
Urk vanaf het IJsselmeer.
DJI Mavic 2 Pro, ISO: 200, diafragma: f/5, sluitertijd: 1/1250 sec.
Onderwerpen
Met alle informatie in je achterhoofd rest de vraag wat je nu in beeld gaat brengen met de drone. Ik vlieg zelf voornamelijk in mijn eigen omgeving (Flevoloand) maar dat is omdat ik al een tijdje niet op reis ben geweest. Op internet zijn talloze voorbeelden te vinden van prachtige plekken in de wereld die met een drone zijn gefotografeerd of gefilmd.
Met een drone kun je dingen en structuren in beeld brengen die je vanaf de grond niet ziet. Ik benoemde al het lijnenspel van een perceel tulpen, maar denk ook aan de kronkeling van een rivier, de bomen in het bos etc.
Je kunt fotograferen vanaf een standpunt waar je als persoon zelf niet of moeilijk kunt komen, zoals vanaf het water.
Je kunt hoog gaan vliegen om de ruimte in beeld te brengen, maar je kunt ook vlak boven je onderwerp blijven om een gedetailleerde opname te maken.
Kortom, genoeg creatieve mogelijkheden. Op mijn website vind je genoeg voorbeelden, maar ik licht er een paar uit.
Urk vanaf het water gezien. De drone geeft me de mogelijkheid om de nevelige zonsopkomst te combineren met een mooie blik op het oude dorp en een stukje haven.
DJI Mavic 2 Pro, ISO: 200, diafragma: f/7.1, sluitertijd: 1/160 sec.
De akkerbouw is ook een favoriet onderwerp bij mij. Hier wordt geploegd en geeft de drone een mooi lijnenspel weer. En je kunt meteen zien of er wel recht gereden wordt.
DJI Mavic 2 Pro, ISO: 200, diafragma: f/6.3, sluitertijd: 1/640 sec.
Een landschappelijk beeld wat de kleurrijke percelen in beeld brengt, met op de achtergrond het IJsselmeer.
DJI Mavic 2 Pro, ISO: 200, diafragma: f/6.3, sluitertijd: 1/800 sec.
De zonsopkomst bij de Ketelbrug. Hier zie je mooi de verbinding tussen de beide polders.
DJI Mavic 2 Pro, ISO: 200, diafragma: f/5, sluitertijd: 1/240 sec.
Tot slot
Dronefotografie is in mijn optiek een mooie aanvulling op fotografie vanaf de grond (of onder water). Ik mag dan ook graag beide combineren voor een nog completere reportage van mijn onderwerp. Datzelfde geldt voor het maken van video’s. Dronebeelden zijn prachtig, maar combineer ze in een filmpje altijd met grondbeelden.
Ik kan nog heel veel tips geven en voorbeelden, maar ik sluit graag af met wat handige links:
- Voor als je al het nieuws omtrent drones wil volgen èn inspiratie op wil doen voor je eigen dronefotografie en -video: Dronewatch
- Het youtube kanaal van Agrifoto, die grondbeelden combineert met dronebeelden om zo een zeer compleet beeld weer te geven van trekkers en andere landbouwmachines en -werkzaamheden.
- Meer over wet- en regelgeving vind je op de website van de Inspectie Leefomgeving en Transport.
- Zelf een drone kopen? Neem ook de garantievoorwaarde mee in je overweging. Cameraspecialisten zoals CameraNU hebben een compleet aanbod van drones.
Meer weten? Neem dan contact met me op.
Ik hoop dat ik je een beetje enthousiast(er) heb kunnen maken over dronefotografie (en filmen). Ik vlieg zelf pas sinds een paar jaar. Vliegen is net als autorijden, al doende leert men en wordt men er beter in. Heb je een drone, blijf dan vlieguren maken. Uiteraard vooral gewoon omdat het leuk is. Hou je aan de regels, dan blijft het voor iedereen leuk. Veel plezier!
Tips voor onderwerpen voor een nieuwe blog? Ik hoor het graag!
