Long exposure: fotograferen met lange sluitertijden
De sluitertijd is onderdeel van de belichtingsdriehoek en bepaalt hoelang de sluiter open blijft en hoelang er dus licht op de sensor mag blijven vallen. In een eerdere blog heb ik meer over belichting verteld.
De sluitertijd heeft ook invloed op de hoeveelheid beweging in je foto. Bij een hele korte sluitertijd ‘bevries’ je je bewegend onderwerp, bij een langere sluitertijd laat je je onderwerp meer beweging tonen in je beeld. Er is geen vuistregel voor de exacte lengte van de sluitertijd, omdat je onderwerp hierin natuurlijk een belangrijke factor is, zoals ook te zien is in onderstaande voorbeelden.
Het oranjetipje fladdert boven het vrouwtje, maar door de korte sluitertijd zie je geen bewegingsonscherpte in de vleugel. (ISO: 400, F-stop f/5.6, sluitertijd 1/2500 sec.)
Wegvliegende ijsvogel. Ondanks dat de sluitertijd nog steeds kort is, zien we hier wel bewegingsonscherpte in de vleugel, waardoor we echt zien dat de ijsvogel wegvliegt, wat de foto meer actie geeft. (ISO: 640, F-stop f/8, sluitertijd 1/1000 sec.)
Long exposure
Er is geen standaard definitie voor lange sluitertijden fotografie, maar over het algemeen spreekt men wel van sluitertijden langer dan een seconde. Een aantal dingen zijn onontbeerlijk als je gaat fotograferen met lange sluitertijden:
- Een statief: Bij een lange sluitertijd is het onmogelijk om vanuit je losse pols de camera helemaal stil te houden. Zet je camera dus altijd op een stevig statief en vergeet niet de beeldstabilisatie van je objectief uit te zetten zodat deze geen onscherpte kan geven. Eventueel kun je, als je een spiegelreflexcamera gebruikt, de spiegel opklappen zodat ook die geen onverhoopte beweging kan geven.
- Een afstandsbediening: het aanraken van je camera geeft beweging aan je camera. Met een afstandsbediening voorkom je dit. Je kunt een aparte afstandsbediening gebruiken of, als je camera die mogelijkheid heeft, je camera bedienen met een app op je smartphone. De meeste camera’s gaan standaard maar tot een sluitertijd van 30 sec. Voor langere sluitertijden gebruik je de bulb-stand van je camera. Om de ontspanner dan vast te zetten is een afstandsbediening helemaal noodzakelijk.
- Neutral-Density filters (ND filters): ook wel grijsfilters genoemd. De juiste belichting blijft belangrijk. Bij een lange sluitertijd is dit, zeker overdag, niet meer te compenseren door aanpassing van de ISO-waarde en de grootte van het diafragma. Dus zul je op een andere manier overbelichting moeten zien te voorkomen. ND-filters houden een hoeveelheid stops licht tegen. Je hebt zowel variabele ND-filters als ND-filters die bijvoorbeeld 3 stops licht tegenhouden. Bij 10 stops of meer wordt gesproken van big-stoppers. Meer over ND-filters lees je hier.
- Extra accu: Een lange sluitertijd vraagt wat meer stroom en daardoor zal je accu wat sneller leeg zijn dan gebruikelijk. Het is zonde als je net die ene foto niet kan maken omdat je accu leeg is.
Niet onbelangrijk is ook een goede voorbereiding. Bedenk van te voren wat je doel is en kijk of dat haalbaar is. Voor een prachtige bewegende wolkenpartij heb je wolken en wind nodig en het heeft dan uiteraard geen zin om op een onbewolkte of juist compleet bewolkte dag erop uit te gaan voor die foto. Kijk naar de omstandigheden, weet wanneer de zon opkomt en onder gaat, of het zonnig is en waar de zon staat op dat moment. Daar zijn uiteraard tig handige apps voor, waaronder Buienradar. Verdiep je ook in de locatie. Golfbrekers fotograferen met bewegend water eromheen heeft alleen zin bij vloed bijvoorbeeld. Let ook op de toegankelijkheid.
Een geschikte locatie gevonden bij het IJsselmeer (Nagele). De zon staat op het punt onder te gaan. (Foto gemaakt met smartphone)
Het eindresultaat. Er stond behoorlijk wat wind die avond. (ISO: 100, F-stop f/22, sluitertijd 10 sec.)
En als je dat allemaal voor elkaar hebt en je hebt een geschikte locatie uitgezocht, dan is het een kwestie van uitproberen en oefenen. Over het algemeen kun je in de manuele stand de sluitertijd van je camera instellen tot maximaal 30 seconden. Dan kun je dus gebruik maken van de lichtmeter op je camera om je belichting te controleren. Gebruik je de bulb-stand, dan zul je de belichting naar eigen inzicht moeten instellen en dat vergt wat oefening en geduld. Maar hoe vaker je met lange sluitertijden fotografeert, hoe handiger je er mee wordt.
Korter of langer
Wanneer kies je nu voor een hele lange sluitertijd, of ga je juist voor wat korter? Dat hangt er natuurlijk helemaal vanaf wat je wil bereiken. Wil je bewegingsonscherpte wel zien, dan kies je voor een niet al te lange sluitertijd omdat de beweging dan compleet vervaagd is. Maar wil je een beweeglijke zee tot een stil sereen water maken, dan zul je eerder voor een veel langere sluitertijd gaan.
De golven die over de basaltblokken slaan. Je ziet de beweging heel mooi in het wtaer zo. (ISO: 800, F-stop f/8, sluitertijd 0,8 sec.)
Een prachtig sereen IJsselmeer. Je ziet geen beweging meer in het water. (ISO: 100, F-stop f/22, sluitertijd 63 sec.)
Landschappen lenen zich altijd goed voor lange sluitertijden, maar ook van dichtbij kun je leuk spelen met water en onderwerpen. Ook dan kun je weer de keuze maken om wel beweging in je foto te houden of juist een mysterieus plaatje te creëren.
De beweging is nog zichtbaar in het water en zelfs de aanrollende golf is nog te ontwaren. Het water heeft een wat melkachtige uitstraling. (ISO: 200, F-stop f/9, sluitertijd 3,2 sec.)
Een stil en mysterieus minilandschap. Als je niet weet wat het is, is het lastig te herkennen zelfs en dat levert toch weer een leuk plaatje op. (ISO: 100, F-stop f/22, sluitertijd 30 sec.)
De gouden uurtjes leveren vaak prachtige kleuren op in de lucht en met een lange sluitertijd kun je die kleuren fantastisch weergeven.
Het avondlicht met een prachtige wolkenlucht en genoeg wind om veel beweging in de lucht te laten zien. (ISO: 100, F-stop f/14, sluitertijd 30 sec.)
Het mooie warme ochtendlicht, voor de zon opkomt, wordt nog eens extra gereflecteerd in het water. (ISO: 100, F-stop f/22, sluitertijd 118 sec.)
Bewegende onderwerpen, zoals auto’s of windmolens geven een leuk effect aan je foto.
Een auto die over de ketelbrug rijdt. Door de sluitertijd van 30 seconden zien we het lichtspoor. (ISO: 500, F-stop f/22, sluitertijd 30 sec.)
Mede door mijn standpunt zie je de beweging in de wieken van de windmolens, wat de foto meer actie meegeeft. (ISO: 200, F-stop f/22, sluitertijd 30 sec.)
Oefening baart kunst
Ik fotografeer veel dicht bij huis. Het Ketelmeer en IJsselmeer leveren me al mooie onderwerpen. Maar er zijn natuurlijk ontzettend veel geschikte onderwerpen voor fotografie met lange sluitertijd. Neem bijvoorbeeld een drukke stad met veel verkeer in het donker, dat levert je mooie lichtsporen op. Watervallen zijn ook erg geliefde onderwerpen, maar helaas hebben we die niet zoveel in Nederland. Kabbelende beekjes in het bos vormen ook mooie plaatjes. Kijk dus dicht bij huis om je heen, maar als je een dag over hebt die zich ervoor leent, ga dan ook eens elders in het land kijken.
Ter afsluiting nog één tip: neem er de tijd voor. Letterlijk, want het maken van een enkele foto kost je meer tijd dan gewoonlijk. Maar ga echt uitproberen wat diverse sluitertijden doet met je foto. Je leert er niet alleen van, het levert je hopelijk ook een foto op waar je nog tevredener mee bent. En bedenk: hoe meer je probeert, hoe beter je wordt. Veel plezier!
Wil je meer weten of je foto’s delen met me? Neem dan contact met me op.
