Scroll Top

Mijn liefde voor ijsvogels

Mijn liefde voor ijsvogels

Iedereen die mij kent of al een tijdje volgt via de website of sociale media weet dat ik een voorliefde heb voor ijsvogels. Of moet ik het een haat/liefdeverhouding noemen?

IJsvogels vallen op door hun felblauwe kleur waaraan ze hun naam te danken hebben. De buik is oranje, evenals de pootjes. Het vrouwtje is te herkennen aan de oranje ondersnavel, bij het mannetje is die grijs. In tegenstelling tot wat de naam lijkt te beweren, houden ijsvogels niet van ijs. Het belemmert ze namelijk in de zoektocht naar vis.

De ijsvogel is ontzettend schuw. De soort die wij kennen is de enige ijsvogelsoort die tot in noordelijk Europa voorkomt. De ijsvogel is een kleine vogel met een dusdanig ergonomische vorm om zo efficiënt mogelijk in het water te kunnen duiken. De spanwijdte van het beestje is ca. 24-26 cm., van snavelpunt tot en met de staart is hij ongeveer 16 cm. en het lichaamsgewicht varieert van 34 – 55 gram. De ijsvogel maakt een heel herkenbaar geluid en mensen horen de vogel vaker dan dat ze hem zien. Met een maximumsnelheid van rond de 80 km/u is het een zeer snelle vogel. (Bron: Wikipedia).

Een ijsvogel heeft twee tot drie nesten per jaar. Volgt daarop een strenge winter, dan overleeft minder dan 1 jong per nest de winter. Een strenge winter betekent dus minder ijsvogels het jaar erop. Ondanks de naam is de ijsvogel dus geen ijsminnende vogel.

Tot zover de feitjes.

Hoe het begon

Omdat ik nou niet bepaald een ornitholoog ben, heb ik heel lang niet van het bestaan van ijsvogels afgeweten. Tot ik de documentaire over de Oostvaardersplassen zag en tegelijk veel prachtige foto’s van de ijsvogel voorbij zag komen op sociale media. Toen dacht ik: dat wil ik ook!

Toen begon dus de zoektocht naar de ijsvogel in de Oostvaardersplassen. Omdat ik daar al vrij regelmatig rondhing met camera had ik wat andere regelmatige bezoekers leren kennen en zij vertelden mij waar ik het beste mijn geluk kon beproeven. Regelmatig was ik te vinden in de betreffende observatiehut. Ik zag veel moois voorbij komen, maar geen ijsvogel. Ik leerde nog meer mensen kennen, praatte over het blauwe monster en over hele andere dingen. Best gezellig, maar ik kwam voor de ijsvogel.

In 2016, op 15 juli deed ik wederom een poging. En toen, opeens, zat er een ijsvogel voor mijn neus. Je kunt je voorstellen hoe blij ik toen was! Hij ving een visje, verschalkte die snel, keek nog eens om zich heen en vertrok weer. Dat kon ik vangen in 20 shots. De hele voorstelling duurde nog geen minuut.

Ik had de mazzel dat ik er nog geen drie kwartier op hoefde te wachten. Er zaten andere mensen in de hut die er al uren zaten zonder succes. Uren wachten op een minuutje ijsvogel. Idioot? Zeker. Maar toch doen legio mensen dat en het resulteert toch vaak in fantastische foto’s.

Voor mij bleek het het begin van een verslaving.

Mijn allereerste ontmoeting met de ijsvogel.
Oostvaardersplassen, 2016
Canon EOS 6D met Canon 100-400mm L IS USM
ISO: 640, sluitertijd: 1/500 sec., diafragma: f/8

Hij kwam aan met het visje al in de snavel
Oostvaardersplassen, 2016
Canon EOS 6D met Canon 100-400mm L IS USM
ISO: 640, sluitertijd: 1/500 sec., diafragma: f/7.1

Het visje wordt doorgeslikt. De oplettende kijker zal een bobbeltje in de keel zien
Oostvaardersplassen, 2016
Canon EOS 6D met Canon 100-400mm L IS USM
ISO: 640, sluitertijd: 1/400 sec., diafragma: f/7.1

De vis is op, hij keek even in de verte en weg was hij weer.
Oostvaardersplassen, 2016
Canon EOS 6D met Canon 100-400mm L IS USM
ISO: 640, sluitertijd: 1/500 sec., diafragma: f/8

Heel veel foto's

Toen ik eenmaal kennis had gemaakt met de ijsvogel, wilde ik meer. 2016 bleek een uitstekend ijsvogeljaar en ik werd vaak getrakteerd op een voorstelling. Gelukkig maar, want na die eerste keer wilde ik alleen maar betere foto’s maken.

Al mijn ijsvogelfoto’s maakte ik in de jaren 2016, 2017 en 2018 en allemaal in de Oostvaardersplassen en Lepelaarplassen. De plasjes en slootjes in die gebieden zijn ideaal voor de ijsvogel en er zijn ook genoeg plekken om te nestelen en zich voort te planten.

Soms zat ik uren te wachten in een hut tot ik een ijsvogel zag en soms zat het beest mij al op te wachten. Soms had ik de mogelijkheid om honderden foto’s te maken en soms moest ik het doen met een paar minuten. Onderdeel van de sport, zullen we maar zeggen.

Hoeveel foto’s van ijsvogels die drie jaar heeft opgeleverd, heb ik niet geteld. Wel vond ik na elke ‘sessie’ dat het nog beter en mooier kon. Een goede reden dus om terug te gaan.

Voor het kijkscherm De Oeverloper
Oostvaardersplassen, 2016
Canon EOS 6D met Canon 100-400mm L IS USM
ISO: 640, sluitertijd: 1/250 sec., diafragma: f/5.6

Hut De Poelruiter, waar het allemaal begon
Oostvaardersplassen, 2016
Canon EOS 6D met Canon 100-400mm L IS USM
ISO: 640, sluitertijd: 1/320 sec., diafragma: f/6.3

Vers doodgeslagen vis voor de Lepelaarhut.
Lepelaarplassen, 2016
Canon EOS 7D Mark II met Canon 100-400mm L IS USM
ISO: 800, sluitertijd: 1/320 sec., diafragma: f/6.3

Als je mazzel hebt, zie je hem zomaar zitten tussen de takken boven een willekeurig slootje.
Lepelaarplassen, 2017
Canon EOS 7D Mark II met Canon 100-400mm L IS USM
ISO: 800, sluitertijd: 1/125 sec., diafragma: f/8

Houding en gedrag

Hoewel de ijsvogel een schuwe vogel is, laat hij zich best goed portretteren. Maar al die portretten gaan op den duur best op elkaar lijken. Je hebt een mannetje, een vrouwtje, een juveniel en een volwassen exemplaar en dan heb je wel zo’n beetje alle variaties gehad.

Bij dierenfoto’s geldt vaak dat foto’s waarop het dier iets doet aansprekender zijn. IJsvogels zie je in de meeste gevallen toch alleen en dus wordt het dan een solovoorstelling.
De ijsvogel heeft een aantal karakteristieke gedragingen. Op de foto’s onderaan de alinea’s is te zien hoe dat eruit ziet of kan zien.

Het bidden: bidden is een term die bij vogels veel gebruikt wordt. De vogel slaat de vleugels wel op en neer, maar blijft zoveel mogelijk stil hangen op één plek. De ijsvogel doet dat vaak vlak boven het water en is dan op zoek naar een lekker hapje. Omdat een ijsvogel in vlucht over het algemeen te snel vliegt voor een goede foto, is het bidden ideaal om een ijsvogel te kunnen fotograferen met fladderende vleugels.

Het poetsen: een ijsvogel is best ijdel, maar het poetsen doet hij vooral om de substantie die hij zelf aanmaakt, over de veren te smeren zodat zijn veren waterafstotend blijven. Op de foto is hij bezig met zijn vleugel te poetsen.

Het aanbieden van de vis: de ijsvogel eet ongeveer elk uur een vis. Het is een hongerig beestje met een snelle stofwisseling. Als hij vis eet, zorgt hij er altijd voor dat de kop als eerste naar binnengaat. Waarom? Een ijsvogel eet graag stekelbaars. Als hij die verorbert met de kop eerst, heeft hij geen last van de stekels.
Zie je een ijsvogel met een vis in de bek met de kop naar buiten, dan weet je zeker dat hij die vis gaat aanbieden. Dat doet hij ofwel aan de jongen, ofwel aan het vrouwtje dat hij wil versieren en bevruchten. De liefde gaat door de maag!
Op de foto is de vis bedoeld voor de jongen. Jongen die een kwartier later voor het eerst zouden uitvliegen, maar dát moment heb ik gemist omdat ik toen al naar huis was. Heel frustrerend uiteraard, maar dat is de sport.

Het doodslaan van de vis: hoewel de ijsvogel van verse vis houdt, eet hij die wel het liefst dood. Een ijsvogel eet ook het liefst zittend en doet dat vaak op een tak of een paal. In elk geval dichtbij of boven het water. Dat doodslaan doet hij dus op een tak, door met een hoofdbeweging de vis op de tak te slaan. Een hele snelle beweging en daarom nog een uitdaging om goed vast te leggen.

Vliegen: heel gek, maar ook de ijsvogel vliegt. Op de foto vliegt hij net weg. Dat zijn momenten die je bij een ijsvogel niet echt ziet aankomen. Het ene moment zit hij nog lekker te zitten, het volgende moment is hij al bijna je beeld uit. Goede camera-instellingen en alertheid zijn belangrijk, maar bij het aan- en wegvliegen speelt geluk hebben ook een belangrijke rol.

Al deze dingen zijn en blijven een uitdaging, omdat het er altijd weer net even anders uitziet. Dat maakt het leuk, uitdagend en soms ook frustrerend. Maar als het lukt, ben ik een blij mens!

Het kenmerkende bidden.
Lepelaarplassen, 2017
Canon EOS 7D Mark II met Canon 100-400mm L IS USM
ISO: 640, sluitertijd: 1/200 sec., diafragma: f/8

De veren oppoetsen
Oostvaardersplassen, 2018
Canon EOS 7D Mark II met Canon 100-400mm L IS USM
ISO: 400, sluitertijd: 1/320 sec., diafragma: f/8

De vis is klaar om aangeboden te worden aan de jongen
Oostvaardersplassen, 2017
Canon EOS 7D Mark II met Canon 100-400mm L IS USM
ISO: 400, sluitertijd: 1/400 sec., diafragma: f/8

Het doodslaan van de vangst
Lepelaarplassen, 2016
Canon EOS 7D Mark II met Canon 100-400mm L IS USM
ISO: 800, sluitertijd: 1/320 sec., diafragma: f/6.3

De voorstelling is klaar
Lepelaarplassen, 2017
Canon EOS 7D Mark II met Canon 100-400mm L IS USM
ISO: 640, sluitertijd: 1/1000 sec., diafragma: f/8

Waar vind je ijsvogels?

Een ijsvogel is een visser. Zijn leven speelt zich af naast het water, boven het water en in het water. Een ijsvogel nestelt graag vlakbij het water. Wortelkluiten van omgevallen bomen zijn favoriet bij ijsvogels.
Een deel van de ijsvogels trekt naar warmere gebieden zodra het kouder wordt in het najaar, maar een ander deel overwintert in Nederland. In het voorjaar begint het nieuwe nestelseizoen en wordt het in mijn ervaring makkelijker om een ijsvogel te vinden.

IJsvogels vind je in rietkragen, maar ook overhangende takken zijn favoriet. Een ijsvogel speurt net zo lang het water af tot hij een prooi ziet en duikt daar dan met een behoorlijke snelheid op af. Een ijsvogel houdt daarom van helder water. Hij zoekt vaak plekjes in luwe gebieden. Harde wind maakt het moeilijker om vis te zien onder water.

IJsvogels vind je door heel Nederland en zowel in natuurgebieden als in bebouwde gebieden. Zolang er maar visrijk water voorhanden is. Een ijsvogel is echter behoorlijk schuw en laat zich niet zo makkelijk benaderen. Een observatiehut of -plek is dus een goede manier om zonder verstoring van de ijsvogels, de ijsvogel te bekijken en te fotograferen. Het nadeel van observatiehutten is vaak dat je niet bepaald de enige bent die op dat idee komt. Zelfs ’s ochtends vroeg, hartje zomer, als de zon net op komt om 5:00 vind je al ‘idioten’ die klaar zitten met camera en koffie in een hut. Ja, ook ik uiteraard. Soms voor niets, soms met veel succes.

Ik vind het niet fijn om met zoveel mensen in een hut te zitten, hoewel dat ook best gezellig kan zijn. Maar niet iedereen gedraagt zich even netjes. Dat kan ook verstoring opleveren met als gevolg dat de ijsvogel zich die dag niet of nauwelijks meer laat zien. Een alternatief is het huren van een hut. Dan zit je gegarandeerd alleen, tenzij je zelf iemand meeneemt, en ben je dus verzekerd van rust. Niet van een optreden van een ijsvogel, maar dat spreekt denk ik voor zich.

Een ijsvogel hoor je aankomen. Dat werd mij altijd verteld. Ik kan je verzekeren: dat is echt niet zo. Soms hoor je hem inderdaad wel, het is me ook wel overkomen dat ik me maar even had omgedraaid en de vogel vervolgens stilletjes op een tak voor de hut is gaan zitten. Een ijsvogel heeft wel een kenmerkende roep, dus vaak word je wel gewaarschuwd dat hij in de buurt is.

Het kan gebeuren dat je een hele tijd zit te staren naar een ijsvogel in de verte. Leuk voor de waarneming, niet voor je foto. Maar dat is de sport, zeggen we dan. Een ijsvogel is territoriaal, dus het loont vaak wel om terug te gaan naar plaatsen waar je hem al eerder zag.

IJsvogel in de rietkraag. Gelukkig valt hij wel op door zijn kleuren.
Oostvaardersplassen, 2017
Canon EOS 7D Mark II met Canon 100-400mm L IS USM
ISO: 500, sluitertijd: 1/50 sec., diafragma: f/8

Jonge ijsvogel op een tak boven een slootje. Soms heb je mazzel en blijft er eentje vlakbij stil zitten voor de foto.
Lepelaarplassen, 2017
Canon EOS 7D Mark II met Canon 100-400mm L IS USM
ISO: 800, sluitertijd: 1/160 sec., diafragma: f/8

Aan de poseerkunsten van de ijsvogel lag het niet, maar hij zat veel te ver weg voor een mooie foto.
Lepelaarplassen, 2018
Canon EOS 7D Mark II met Canon 100-400mm L IS USM
ISO: 400, sluitertijd: 1/200 sec., diafragma: f/8

Vol in de zon met tegenlicht. Waardeloos voor een goede foto, wel een mooi gezicht.
Oostvaardersplassen, 2016
Canon EOS 6D met Canon 100-400mm L IS USM
ISO: 500, sluitertijd: 1/1250 sec., diafragma: f/11

De bloopers

IJsvogels zijn en blijven wilde dieren. En behoorlijk eigenwijze dieren ook! Het kost veel kliks om een goede foto te maken. Veel vaker zijn de foto’s net niet zo, zoals je ze graag zou willen. Een ijsvogel werkt niet altijd mee.

De ijsvogel was sneller dan mijn camera.
Oostvaardersplassen, 2016
Canon EOS 6D met Canon 100-400mm L IS USM
ISO: 640, sluitertijd: 1/1000 sec., diafragma: f/11

Dag ijsvogel
Oostvaardersplassen, 2016
Canon EOS 7D Mark II met Canon 100-400mm L IS USM
ISO: 640, sluitertijd: 1/1000 sec., diafragma: f/11

IJsvogel is te snel om de instellingen nog aan te kunnen passen.
Oostvaardersplassen, 2017
Canon EOS 7D Mark II met Canon 100-400mm L IS USM
ISO: 640, sluitertijd: 1/250 sec., diafragma: f/8

Je kunt wel zien dat de ijsvogel in beweging is!
Oostvaardersplassen, 2017
Canon EOS 7D Mark II met Canon 100-400mm L IS USM
ISO: 800, sluitertijd: 1/800 sec., diafragma: f/7.1

Tot slot

IJsvogels blijven boeien. Dat is een ding wat zeker is. Ik sluit deze blog af met een paar foto’s van mijn (tot nu toe in elk geval) laatste ontmoeting met een ijsvogel, in juli 2018. Een prachtige ochtend, wel met een beetje tegenlicht, en niemand in de hut. De ijsvogel ging eens rustig zitten voor een poetsbeurtje en genoot tussendoor van een lekker visje. Zo zie je ze het liefst voor de lens!

Portretje. De ijsvogel speurt naar vis
Oostvaardersplassen, 2018
Canon EOS 7D Mark II met Canon 100-400mm L IS USM
ISO: 400, sluitertijd: 1/320 sec., diafragma: f/5.6

Oppoetsen van de veren. Een ijsvogel is best lenig met zijn kop.
Oostvaardersplassen, 2018
Canon EOS 7D Mark II met Canon 100-400mm L IS USM
ISO: 400, sluitertijd: 1/400 sec., diafragma: f/8

IJsvogel met braakbal. Alle niet-verteerde resten komen er af en toe in de vorm van een braakbal weer uit.
Oostvaardersplassen, 2018
Canon EOS 7D Mark II met Canon 100-400mm L IS USM
ISO: 400, sluitertijd: 1/800 sec., diafragma: f/6.3

IJsvogel met vis.
Oostvaardersplassen, 2018
Canon EOS 7D Mark II met Canon 100-400mm L IS USM
ISO: 400, sluitertijd: 1/320 sec., diafragma: f/7.1

Meer ijsvogels zien? Kijk bij de categorie dieren in het menu voor diverse fotoseries van ijsvogels en andere dieren.

Vond je deze blog leuk? Laat dan een reactie achter hieronder.

Tips voor een nieuwe blog? Ik hoor het graag!

Meer series

Reageer

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.